Balıq quyruğundan da iylənərmiş

Haqqın necə pozulması həmişə məni düşündürürdü. Haqqın pozulması deyiləndə yadıma məşhur atalar sözü düşür: "Balıq başdan iylənər." Görəsən həqiqətən bu yalnız belədir? Bu yanaşmada nəsə bir natamamlıq, balaca uyğunsuzluq görürdüm. Bu yaxınlarda ictimai nəqliyyatda gördüyüm bir hadisə məni düşündürən suala haradasa cavab verdi.

Mənim minikdə müşahidə etdiklərimin xülasəsi belə idi. Aeroport yolu istiqamətində gedən sərnişin daşıyan sürücülər, sərnişinləri öz qanuni qiymətlərindən yuxarı aparmaq istədikləri üçün, dispeçirlər tələb etmədən, onlara artıq rüşvət verirdilər. Sərnişinlər də heç bir etiraz etmədən həmin pulu ödəyirdilər. Nəticə etibarı ilə həm kiçik məmurlara, özləri tələb etmədən rüşvət təklif etməklə, həm də sərnişinlərdən artıq pul aldıqlarına görə ikiqat zülm etmiş olurlar. Sərnişinlər də bu mənzərəyə sakit və laqeyd yanaşmaqla həm özlərinə, həm də sürücüyə etiraz etmədiklərinə, sürücü də müvafiq olaraq, öz işində cəsarət tapdığına görə sürücüyə zülm etmiş olurlar.

O an anladım ki, nəinki haqq, bu atalar misalında gətirilmiş prinsip tək "yuxarıdan aşağı" deyil, sən demə, "aşağıdan yuxarı" da pozulurmuş.

Bəlkə də Qiyamət günü zalım hakimlər onların tabeçiliyində olan insanlardan şikayət edəcəklər. Deyəcəklər: "İlahi, biz etdiyimiz günahda, zülmdə sərxoş və qafil olmuşduq. Bu insanlar bizə heç bir etiraz etmədiklərinə görə biz bir az da cürət tapmışdıq". Necə ki, Qurani-Kərim də buna işarə edərək buyurur: «(Allah, yaxud həmin mələk) deyəcək: "Siz də, sizdən qabaq ( gəlib) keçmiş cin və ins ümmətləri içərisində oda daxil olun". Hər bir dəstə daxil olan zaman öz dindaşlarını və tayfadaşlarını (yoldan azdırdıqları üçün) lənətləyər. Nəhayət orada hamısı toplandığı zaman sonrakılar (tabe olmuş dəstə) əvvəlkilər (rəhbərlər) barəsində deyərlər: "Ey Rəbbimiz, bizi azdıranlar bunlardır, buna görə onlara ikiqat cəhənnəm əzabı ver". Allah buyuracaq: "hər biriniz üçün ikiqatdır (rəhbərlər üçün yolu azmaq və başqalarını azdırmaq əzabı, tabe olanlar üçün isə azmaq və küfrü qüvvətləndirmək əzabı). Və lakin siz bilmirsiniz". Rəhbərlər öz tabeçilərinə " sizin bizdən heç bir üstünlüyünüz yoxdur (ki, əzabın azaldılmasına səbəb olsun), buna görə əldə etdiklərimizin cəzası olaraq dadın Allahın əzabını" deyəcəklər». («Əraf» surəsi, 38-39)

Nəcəf Abbaszadə,
«Dəyərlər»in oxucusu