Belə bir qənaətə İqtisadi Təşəbbüslərə Dəstək Ictimai Birliyinin rəhbəri Azər Mehdiyev "Dövlət xərcləmələri: şəffaflıq və səmərəlilik müstəvisində" adlı dəyirmi masanın yekununda gəlmişdir. Dəyirmi masa "Açıq Cəmiyyət İnstitutu - Yardım Fondunun" maliyyə, "Ekspert" iqtisad jurnalının informasiya dəstəyi ilə "Milli Büdcə Qrupu" və İctimai Birliklırin "Mədən Sənayesində Şəffaflığın Artırılması" Koalisiyası tərəfindən təşkil olunmuşdur. «Qrand Avropa» otelinin Bakı zalında baş tutan toplantını giriş sözü ilə açan koalisiyanın əlaqələndiricisi Q.İbadoğlu daha sonra dəyirmi masaya 90-dan artıq təşkilatın, o cümlədən, - milli məclisin, dövlət orqanlarının, rəhbər səviyyədə bir sıra aparıcı partiyaların (Musavat, AXCP, ADP, ASDP, VİP, ALP və s.), elektron KİV və çap mətbuatının, ictimai birliklərin, diplomatik korpusların nümayənələri və xarici qonaqların da qatıldığını bildirdi. O, dəyirmi masanın qurulmasinın məqsədini "dövlət xərcləmələrinə ictimai nəzarətə nail olmaq, problemi mətbuatın gündəmində saxlamaqla dövlətin məsuliyyətini və hesabatlılığı artırmaq, beynəlxalq reytinq cədvəllərində daha yüksək yerləri tutmaq" və s. amillərlə xarakterizə etdi.
Masanın motivini təşkil edən Rövşən Ağayevin (İqtisadi Təşəbbüslərə Yardım Mərkəzi) təqdimatı suallar və müzakirələrin əsas obyekti oldu. Onun təqdimatına görə büdcə investisiyalarının dövlət büdcəsindəki payı 2005-ci ildə 92,7% (157.7 mln. manat), 2006-cı ildə 76,8% (879.7 mln. manat), 2007-ci ildə 69,7% (1915.4 mln. manat) təşkil edib. Bu il isə həmin rəqəmin 66,6% (2841 mln. manat) olacağı gözlənilir. Gələn il isə bu rəqəm pik həddində - 3 mlrd. manat olacağı gözlənilir. Bildirildiyinə görə, 2006-2008-ci illər üzrə büdcə investisiyalarının sahə bölgüsü üzrə ilk üçlüyü nəqliyyat (1237 mln.manat), energetika və sənaye (916.4 mln.manat) və kommunal (483.3 mln.mant) sahələri tutur. Büdcə layihələrinin sayına toxunan təqdimatçı bu rəqəmin 978 ədəd olduğunu və layihələrin çoxluğunun da ictimai nəzarəti çətinləşdirən bir faktor olduğunu bildirdi. Daha sonra o, bildirdi: "Bu layihələrin 282-si təhsillə (1 yerdə), 87-si mədəniyyət və idmanla (2 yerdə), 85-si isə meliorasiya və irriqasiya (3 yerdə) ilə əlaqədar olmuşdur. 2007-2008-ci illərdə dövlət büdcəsinin əsaslı vəsait qoyuluşu üzrə ən iri layihələrdə (meqa layihələr) ilk üçlükdə isə ardıcıl olaraq paytaxtda yol qovşaqlarının və yol ötürücülərinin tikintisi (327.1 mln manat), Prezident Aparatının İşlər İdarəsinin obyektlərində təmir-tikinti və yenidənqurma işləri (127 mln manat) və Əzizbəyov metro dairəsindən hava limanına gedən yolun tikintisi (120 mln. manat) kimi layəhələr nəzərdə tutulmuşdur. Budcəyə donorluq edən dövlət şirkətlərinə ayrılan vəsaitlərin məbləği isə (2007-2008 ci illər) aşağıdakı kimi olmuşdur:
"Azərsu" ASC - 177.3 mln.manat
"XəzərDəniz Gəmiçiliyi" - 27.7 mln.manat
"Azəriqaz" QSC - 83.6 mln.manat
"Azal" MAŞ - 52.3 mln.manat
"Azərenerji" ASC - 399.9 mln.manat
"Bakıelektrikşəbəkə" - 97.9 mln.manat
"Bakı metropoliteni" - 129.3 mln.manat
"Melorasiya və Su Təsərrüfütı" ASC - 151.7 mln.manat
Büdcə investisiyalarının tənzimlənməsilə bağlı qanunvericilikdəki boşluqlar isə əsasən aşağıdakılardan ibarət olmuşdur:
· Layihələrin seçimində "prioritetlik" və "xərc-fayda" prinsipləri nəzərdə tutulmamışdır.
· İnvestisiya layilərinin uzunmüddətli planlaşdırılmasının prinsip və meyarları ilə bağlı normalar yoxdur.
· Layihələrin ekspertizası ümümi şəkildə nəzərdə tutulsa da, bu cür ekspertizaya qarşı tələblər tamamən qeyri-müəyyəndir və s.
Daha sonra o, oxşar layihələrdəki fərqli məbləğlərlə bağlı koalisiyanın rəyini dəyirmi masa iştirakçılarının diqqətinə çatdırmışdır: "Əlillər üçün tikilən evlərə çəkilən xərclərin müqayisəsi zamanı məlum olmuşdur ki, Lənkəranda tikilən 24 mənzilli binaya 1355.7 mln. manat, Qazaxda tikilən 24 mənzilli binaya 621 mln manat vəsait xərclənmişdir. Hər iki bina 2006-2007-ci illəri əhatə etməklə aralarındakı fərq 734.7 mln.manat (2.2 dəfə) olmuşdur". Məruzəçi çıxışının sonunda büdcə investisiyalarına qarşı əsas tələb kimi effektivlik, şəffaflıq, hesabatlılıq kimi amillıari vurğulamışdır.
Faktlar və konkret rəqəmlərlə zəngin bu təqdimatdan sonra Azad İqtisadiyyata Yardım Mərkəzindən Zöhrab İsmayıl və İqtisdi Tədqiqatlar Mərkəzindən Qubad İbadoğlunun təqdimata verdikləri şərhlər dinləyicilərin iqtisadi rəqəmlərəki məchullarına daha da ayınlıq gətirdi. Daha sohra dəyirmi masa "Dövlət investisiya siyasətini necə təkmilləşdirməli?, Qəraların qəbulunda vətəndaş iştirakçılığına və ictimai təsirliyə necə nail olmalı"? və digər müvafiq suallar ətrafında sərbəst müzakirələrlə davam etdi. Aparılmış müzakirlərdən sonra, sonda rəylərini bölüşən təşkilatçılardan Azər Mehdiyev umümi nəticəni belə dəyərləndirmişdir: "İndi bu gördüyünüz rəqəmləri və sadalanan faktları dəhşətli durum kimi təhlil edirik. Lakin büdcəyə və dövlət xərcləmələrinə ictimai nəzarəti təmin edə bilməsək əsl dəhşət bundan sonra yaşanacaqdir" kimi açıqlaması ilə fikirlərini bölüşmüş və bununla da dəyirmi masa işin sona çatdırmışdır .
P.S. Dəyirmi masaya iqtadardan YAP, Ana Vətən partiyası və Sosial Rifah partiyasının funksionerləri dəvət olunsalar da, onlardan müzakirələrə qatılan olmamışdır. Onu da bildirək ki, bunun baş tutması üçün təşkilatçılar hətta YAP icra katibi Əli Əhmədiova 2 dəvətnamə yollamışlar.
İmam Sadiq (ə) adına İslam Maarifi Akademiyası
«Dəyərlər» Dini Jurnalistika Məktəbinin dinləyicisi
Комментариев нет:
Отправить комментарий