İnsan və cəmiyyət bir-birindən ayrılmaz bir anlayışlardı. Cəmiyyəti təşkil edən insanlardı, onsuz bu anlayış olmaz. Əgər nəzərə alsaq ki, hər bir insan diridir və onun diriliyni onun daxili aləminin olması ilə izah etsək, onda təbii ki, nə qədər insan varsa, bir o qədər də daxili aləmlər mövcüddur.
Lakin bütün insanların həyatının mənasını dərk etməyə can atması, ətrafını dərk etməyə can atması, insanın özünün haradan gəlməsini, harada olmasını, haraya getməsini və nə etmək? suallarının cavabını axtarması onun yalnız Tanrı tərfindən yaranmasına tərəf aparar.
Bu baxımdan və insanların fərqli dünyagörüşünə malik olmalarına baxmayaraq müəyyən bir qrup yaranır ki, bunlar əqidəcə uyğundur və bu qrup insanlar adətən adları ilə seçilər. Belə bir anlayışlardan biri də müsəlman anlayışıdır. Müəyyən bir qrup var ki, onlara müsəlman deyilir və onlar kollektiv olaraq fərlqli dünyagörüşünə malikdirlər.
Kimin müsəlman adlandırılması hamıya bəllidir: Allahdan başqa ilahinin olmadığını və Onun elçisinin Həzrət Muhəmmədin (s) olduğunu qəbul edən - İslam dinini qəbul etmiş olur və bu kəsə müsəlman deyərlər. İslam dini həm tarixi zamanına görə, həm də ideoloji baxımından Tanrı barədə insanın suallarına məntiqi, dürüst, cavab verdiyindən bu din mükəmməl, kamil olaraq qalıb və qalmaqdadır.
İnsana, onu əhatə edən hər bir anlayış barədə dolğun cavablar vermək iqtidarındadır İslam. Müsəlman necə olmalıdır sualına, insan İslam dinini qəbul etdikdən sonra, onun həm özünə, həm də ətrafında olan hər bir anlayışa necə, hansı prinsipdən yanaşılmalı olduğu göstərilib dinimizdə. Bir çox məsələlərin vacibliyi vurğulanıb, bir çoxları isə - çərçivələr müəyyən edilməklə - insanın öz öhdəsinə buraxılıb.
Müsəlman deyildikdə, çox vaxt insanlar İslam barədə yanlış məlumat aldıqlarından, bu anlayış barədə təhrif olunmuş təsəvvürə malik olur olur. Blimək lazımdır ki, müsəlman ilk növbədə digərləri kimi bir insandır və səhv, hətta günah edə bilər. Bu qüsurları görməklə, İslam dini barədə mənfi gümanlar etmək, təbii ki, səhv və məntiqsiz olardı. Əgər zamanmızda etikaya uyğun hərəkət etməyən bir müsəlman görürüksə bu o demək deyil ki, İslam dini bunu belə öyrədib. Sadəcə, müəyyən səbəblərdən onun buna riayət etməməsi həmin o müsəlmana, konkret fərdə bağlıdır.
Bildiymiz kimi İslam dini insanın fitri suallarına cavab verməkdə kamildir və onun bu baxımdan tayı-bərabəri olan bir din yoxdur. Bu din insana aid bütün vacibi suallara cavab verirsə, təbii ki, məntiqcə insanın cəmiyyətdə bir faydalı insan olaraq mövcudiyyatından tutmuş, bütün digər məsələlərədək seçim insanın özünə bağlıdır. Hesab etmək olar ki, İslam dini hər bir müsəlmanı cəmiyyətdə faydalı olmağa çağırır, özünə və ətrafda olan hər bir fenomenlə ədalətli olmasına çağırır.
Ən sadə tələb ki, dinimiz müsəlman qarşısında qoyur - ailədə, işlədiyi yerdə daşıdığı yüksək ada layiq olsun. Müsəlman, işlədiyi bir müəssisədə faydalı olmaqla bərabər, ən aşağısı, öhdəsinə verilən səlahiyyətlərdən dəqiq, ədalətli, düzgün istifadə etməyi bacarmalıdır. Güman edirəm ki, cəmiyyətmizdə hər addımbaşı rüşvət, korrupsiya ilə üzləşdikdə insanlarımızın dindən nə qədər uzaq düşdüklərinin fərqinə varırlar. Çünki, vətandaşlarımızın dindən çox da böyük anlayışları olmasa da, rüşvətin alınmasının və verilməsinin günah olmasını bilməmiş deyillər. Məsələn hamıya bəllidir ki, faizə, sələmə pul götürməyə İslam dini qadağa qoyur və bunu günah hesab edir. Amma bu səhv addımı o insanlarmızı edər ki, özlərini dindən uzaq görmək istəyirlər, niyəsini də hamı bilir. O çür insanlar özlərini müsəlman bildikdə, ümumiyyətlə İslamdan uzaq gəzməkləri bir yana, başqaları dinə riayət etdikdə «düşmən» gözü ilə baxırlar, hicablı xanım gördükdə təkəbbürlüyə yol verərək sanki «buna bax, özünü təmiz bilir» kimi fikirlərə yol verirlər. Belələri özləri dinə riayət etməz və dinə riayət edənlərə «badalaq» qoyar. Başlayırlar onlarda sanki «qüsur» axtarmağa və Allah göstərməsin, bir eyib gördükdə əllərində əlac olsa, «canlı yayım»dan istifadə edib bütov ölkə boyu danışarlar, sanki «ətini yeməyə» hazırlığını bildirirlər.
Bir misal çəkmək istərdim. Hərdən mənim işsiz olduğum zamanlar yadımdan çıxmaz. Bir gün İnternet saytların birində yeni iş yeri barədə elan verilmişdi, mən sənədlərimi göndərdikdən sonra elə bir saat keçmədi ki, mənə zəng vuraraq yeni iş yerinə düzəlmək üçün «A» firmasında, tikinti sahəsində, rəhbərlikdə sınaq imtahanından keçmək üçün dəvət aldım. Mənə deyilən vaxt şirkətdə oldum və iş təcrübəmin kifayyət qədər bu işə cavab verməsini sübüt edə bildim. Məndən ingilis dilinin bilmə səviyyəsinin yüksək olmasını tələb etdilər, tərcüməçi gətirdilər və mən sınaqdan rahatlıqla keçdim. Belə təəssurat yarandı ki, sanki Avropa ölkəsində işə düzəlirəm və ingilis dilini bu qədər mükəmməl bilməsən, Vətəndə işə düzəlmək heç bir şans yoxdur. Halbuki, hər bir halda ingilis dilinə ehtiyac olduqda ixtisas sahibləri, tərcüməçilər var.
Testdən keçməyimə baxmayaraq, mənə gələcək məvacibim barədə deyilmədi və mən vaxtı itirməmək üçün gələcək maaşmı müzakirə etməli oldum. Müəyyən müzakirədən sonra, mənə müəyyən məbləğdə maaş təklif etdilər. Doğrusu, indiki vəziyyəti nəzərə alaraq, günmüzdə bu məvaçiblə şəhərdən uzaqda işləmək məni heç də qane etmirdi. Lakin işin 2 aylıq olması və maaşın sonradan artmasını nəzərə almaqla mən razılığmı bildirdim. Elə müqavilə imzalanırdı ki, burada hər bir şey nəzərə alınmışdı.
Şifahi olaraq isə mənə bildirildi ki, «A» şirkəti «B» şirkətinin subkontraktorudur və şirkət saat hesabı işləyir. Mənim onu bilməyim də faydalıdır ki, artıq saatlar yazıla bilir və buna göz yummaq lazımdır.
Təbii ki, mənim iş tərcübəm olduğundan subkontraktorların «yeyinti, rüşvət» anlayışlarından uzaq olmamasına əsaslanaraq «dedikləri predmeti əgər önəmli olarsa yuxarı səviyyədə müzakirə etmə hazırlığmı» bildirdim və cavab olaraq «əgər söhbət yeyintidən gedirsə mən müsəlmanam və belə hərəkətlərin nəinki müsəlmanlığa, heç ümumiyyətlə, insanlığa yaraşmadığnı» vurğuladım.
Bu an Şirkətin kadrlar şöbəsinin işçisi olan birisi, vəziyyətin ürək açmadığnı görərək və məni «A» şirəkətinin prezidenti ilə tanış edərək, eyni zamanda, onun xaricdə təsil almasını vurğuladı. Söhbət əsnasında şirkətin prezidenti «həmin» mövzunu vurğulayaraq işarə etdi ki, əgər sonradan tikinti materiallarının smetalarıda qiymətlərin artıq yazılmasını və «A» və «B» şirkətinin arasında sairə «əlavə gəlirverici» anlayışların mövcudluğunu görsəm, reaksiyam necə olacaq?
Təbii ki, mən bir müsəlman olaraq həyatımın hər bir anında olduğu kimi, bu məsələdə bir anlıq «daxili süzgəcdən» keçirdim. Təbii ki, mən o anda müsəlmanlığımı rəhbər tutdum və bu işə imza atmadım. Mədəni və diplomatik formada «A» şirkətinin prezidenti ilə sağollaşmalı odum.
Beləliklə, bu məqalədə məqsədim - müsəlmanın bizim cəmiyyətdə yeri və rolu barədə düşüncələrimi kokret misal əsasında açıqlamaq idi. Mənim belə mövqe tutmağıma mənim İslam dinidən götürdüyüm tərbiyə olub. Və bu - bizim hər birimizdən, hər bir an asılı olan, iradəvi olan bir məsələdir. Müsəlman, minimal da olsa öz dininə riayət edən insan öz vəzifələrin ədüzgün riayət etsə, işlərinin öhdəsindən gəlsə, onda ətrafmızda bu qədər nahaqqlıq, ədalətsizlik və sairə ilə görünməzdi, cəmiyyət inkişaf edərdi.
İmam Sadiq (ə) adına İslam Maarifi Akademiyası
«Dəyərlər» Dini Jurnalistika Məktəbinin dinləyicisi
Комментариев нет:
Отправить комментарий