(və ya ikisi birində)
Bu gün gündəlik həyatımızda əhali öz arasında qarşılıqlı ünsiyyət zamanı elə məfhum bazasından və elə fikir bildirmə üsullarından istifadə edir ki, qalırsan mat-məəttəl. Sözlərimin təsdiqi - peşman olarsan əgər birindən bir söz soruşarsan, qalarsan ki, verdiyin sualın cavabıdır, yaxud anlaşılmamış sözünə həmsöhbətinin qarışıq qarşılıq verməsidir. Bu danışıq tərzi sanki günümüzdə özünəməxsus söz dəbi formalaşdırmışdır. Dünya görmüş ata-babalarımızdan məsəl var ki, “ikibaşlı-ikibaşlı danışma”. Bunu deyən ataların bu gün bağrı çatlardı. Məsələn: Birindən müəyyən bir işin gedişatı haqda, alınıb-alınmayacağı barədə sual etdikdə mülahizələri “düşünən beynini” tərəddüddə qoyan möhtəşəm cavab - “problem deyil” alırsan. Bir cavabda həm bu gününün dəbinə riayət etmiş olur, həm də sual doğuran cavab vermiş olur. Sanki borclu qalırsan, minnətli düşürsən.
Çox götür-qoydan sonra düşündüm ki, bəlkə atalar səhv edib və ya bu gününün dəbinin tələbini nəzərə almayıblar. “Etdiyin çöpü tir etmədinsə daha nə ləzzəti?”. Bu səpkidə ataların günümüzlə uyğunlaşmayan bir məsəli də var: “Yaxşılığa yaxşılıq hər kişinin işidir, yamanlığa yaxşılıq ər kişinin işidir”. Bu günlər bu məsəlin ikinci hissəsi ilə heç işimiz yoxdur. Çünki bir az əvvəl qeyd olunan zəmanənin dəbinin tələbinə uyğun gəlmir. O ki, qaldı birinci hissəyə, bu gün yaxşılıq etdiyin kəs gərək, hökmən xidmətində, qulluğunda dura ki, bəlkə xəcalətindən çıxmağa yaxınlaşa. Hər şeyi zəmanənin üstünə yıxan insanların əslində özlərinin “yad dəyərlərin” (yüzü birinə, biri heçə dəyməzlərin) “maviləşən” ekrandan istiqamətlənmiş təsiri nəticəsində tənəzzülə uğradıqlarını görmədiklərindən pərişan halda, düşünə-düşünə gəzərək gəlib çıxdım pal-paltar dükanlarından birinin qarşısına. Və orada olan səs-küy diqqətimi özünə cəlb etdi.
Bir satıcı ilə alıcı razılığa gələ bilmirdi. Bu durumdan yorulan alıcı narazı halda oradan ayrıldı. Elə olanlar da bundan sonra oldu. Satıcı əldən çıxan müştərinin arxasınca gileylənib dururdu. «Bəlkə köməyim dəyər» ümidiylə satıcıya yaxınlaşıb, salam verib, hal-əhval tutdum. Söhbət qurmağa çalışdım ki, fikri yayına, keyfi düzələ. Kor tutduğundan əl çəkməyən kimi o, da hey şikayətlənirdi ki, bundan ötrü bütün dükanı ələk-vələk etmişəm bu da heç nə almadı, hələ üstəlik mənə minnət qoyub narazı getdi.
Minnəti olsun, daha yaxşısını tapacaqsa tapsın. Gözümü açandan ticarətin bütün sahələrindən xəbərim var. Özüm məşğul olmasam da gözlərim ki, görür... Biri vətən torpaqlarını, biri daxildə və xaricdə abır-həyasını, biri vicdanını, biri dünyasını, biri axirətini və s. və i. saymaqla qurtatmaz (satmaqla qurtarmaz) - satır. Vəziyyəti belə görüb dinimizin halal ticarət haqda və qeybət etməyin çox pis hal olması haqda buyurduqlarını satıcıya bildirdim.
· Alarkən malın qiymətini aşağı salmaq üçün malı pisləmə.
· Satarkən malın qiymətini qaldırmaq üçün malı tərifəmə.
· Dediyin haqq olsa belə malı satarkən and içmə.
· Qeybət edən kəs ölmüş qardaşının ətini yeyir.
Bunları eşidən satıcı bir anlıq sükut edib, yerində donub qaldı. Sonra ağlına nə gəldisə, «bunlar hamısı düzdür, amma mənə nə aidiyyatı var», deyə məndən soruşdu. Bu sualı gözləmədiyimdən, bu suala cavab versəm belə verəcəyim cavabın qənaətbəxş olmayacağından və ən əsası ariflərin bir neçə kəlamı hafizəmdə canlandığından susdum.
“Axmaq sualın cavabı susmaqdır”.
“Nağaranın səsi kamançanın səsinə, sarımsağın qoxusu müşk-ənbərin ətrinə üstün gələr”.
Odur ki, «Allah amanında» deyib oradan uzaqlaşdım.
Yaxşı deyiblər : “Ağramayan başına dəsmal bağlama”.
Hə-ə, deyirəm bu qədər müsəlmandan bir kosmonavt çıxmadı, bir ovuc kosmonavtdan müsəlman çıxdı. Görəsən niyə?
İmam Sadiq (ə) adına İslam Maarifi Akademiyası
«Dəyərlər» Dini Jurnalistika Məktəbinin dinləyicisi
Комментариев нет:
Отправить комментарий