TƏRSƏMƏRS

Düşüncəsiz düşüncələr silsiləsindən

Hərdən öz millətimizlə başqa millətləri müqayisə edirəm. Bilmirəm bu adət məndə hardandı. Bəlkə də yaxşı ənənədi. Təkcə onu bilirəm ki, hər dəfə müqayisə edən də eyni nəticəyə gəlirəm. “Bizdən yoxdu”. Həqiqətən də bu belədi. Elə bil dünyanın seçmə komandasıyıq.

Bizim camaatın ən maraqlı cəhəti odur ki, çox şeyi, bəlkə də əksər şeyləri tərsəmərs başa düşür, anladır və yaşayır. Bu “qabiliyyət” nə inkişaf etmiş ölkələrdə, nə də ikişafdan qalmış ölkələrdə yoxdu. Əslındə heç ola da bilməz.

Adı götürək məmurların rüşvət alma mərasimlərini. Yox-yox tələsməyin. Mən demədim ki, bu zəhrimara qalmış rüşvət heç bir ölkədə yoxdu, təkcə bizdə var. Demək istədiyim odur ki, bu məsələ bizdə tərsəmərs başa düşülür. Neçə? Çox sadə. Elə onu demək kifayətdir ki, bizdə rüşvət almayan mənur axtarmaq samanlıqda iynə yox, iynənin onda birini axtarmağa bənziyir. Sabah vəzifəsinin ilk gününə çıxmaq istəyən bu günün adi vətəndaşı həmin geçəni yatmır. Ona görə yox ki, sabah işdə nə edəcək, işi nə tərzdə və keyfiyyətdə görəcəyini planlaşdırır. Yox . Ona görə ki, o necə rüşvət ala biləcəyini götür-qoy edir.

Dərd təkcə məmur dərdi deyil. Tələbə anlayışını da biz tərsəmərs başa düşürük. Mənim fikrimcə tələbə deyəndə ilk yada düşən təhsil, elm olmalıdı. Bizdə isə tələbə deyiləndə siqaret çəkən gənc, rüşvət verən “oxuyan”, dərsdən çox maşına maraq göstərən “formula-1”-çilər başa düşülür. Bu maraqları olmayan tələbəyə isə böyük bir təəccüblə baxılır. Ona kosmosdan gəlmiş, yad planetli adı verilir hətta.

Biz bəşərin inkişaf səbəbi olan kitab sözünü də tərsəmərs başa düşürük. Kitabı oxumaq üçün yox, daha unikal bir vasıtə kimi istifadə edirik. Məsələn, əgər sənin eyinin qapıları sərbəst açıq qala bilmirsə onda qalın bir kitab sənin köməyinə gəlir. Tez kitab rəfindən bir kitab (adətən bu kitab ensikopediya olur) götürüb qoyursan qapının arasına. Bununla da vəssalam. Bundan başqa, kitab və onun vərəqləri tum satanların da köməyinə çata bilir. Bir sözlə kitabı oxuma, necə istəyirsən o çür də istifadə et.

Bunları qoyaq bir kənara. Keçək əksəriyyətin istifadə elədiyi metroya. Dünyanın bir çox ölkəsin də metro var. Amma onların heç biri metronu bizim kimi tərsəmərs başa düşmür. Belə ki, hansı cəmiyyətdən olan adamlar ən ücüz nəqliyyat vasitəsinə belə “çıxış” hissəsindən girirlər. Bu qəbildən olan adamlar ya oxumağı bacarmır (halbuki, belə ola bilməz, çünki ən azından heç kəsin o qapıdan girmədiyini görürlər axı), ya da millətimin tərsəmərs camaatıdır.

Metro dedim yadıma düşdü. Bizim əslində metro deməyimizə baxma. Metro bizim üçün bir “korusel”di. Əgər belə olmasaydı maşınist iki stansiya arasında o boyda qatarı saxlayıb “a bala qapını burax” və ya “ axırıncı vaqon qapı ilə oynama” deməzdi. Nə isə. Birini qoyub keçək başqa məsələyə.

Avtobus məsələsində də heç yarımamışıq. Belə ki, avtobus deyəndə ya elə başa düşürük ki, bu dar və sıx ( bunlar sözlər eslində eyni məna verirlər. Sadəcə özüm bu çür işlədirəm ki, daha qüvvətli təsir edə bilim) dört təkərli nəqliyyatdı. Ya da bu elə altı təkərli nəqliyat vasitəsidir ki, onun içində futbol oynamaq olsun. Bir yanda ifrat, bir yanda təfrit. Yəqin ki, tərsəmərs olmağımızdan irəli gəlir.

Mənə isə maraqlı gələn odu ki, bizim bu tərsəmərsliyimiz ancaq özümüz üçündü. Heç bu tərsliyimizdən istifadə edib əlindən bir iş gəməyən və ancaq təklif verməyi bacaran ATƏT-in Minsk qrupunu ölkəmizdən qova bilmirik. Çünki, Qarabağ məsələsinin həll olmama səbəblərindən biri də məhz onlardılar. Yəqin öz xəstəliyimizi onlara da keçirmişik. Belə ki, onlar öz vəzifələrini tərsəmərs başa düşürlər. Elə bilirlər ki, onların əsas vəzifəsi burda, E(ə)rmənistanda və Qarabağda yeyib-içməkdən ibarətdi.

Sonda gərək sizinlə salamlaşam. Yox deyəsən salamı əvvəldə vermli idim. Yadımdan çıxdı. Bəlkə də heç məndə günah-zad yoxdu. Bu mənim ətrafımdakı tərsəmərsliyin mənə keçirdiyi xəstəlikdi. Gərək məni bağışlayasınız. Xəstəliyin özümə keçməsinə icazə verdiyim üçün....

Xəqani Səfərov
İmam Sadiq (ə) adına İslam Maarifi Akademiyası
«Dəyərlər» Dini Jurnalistika Məktəbinin dinləyicisi